	Strona główna Działalność Zarząd Historia Regulamin Stowarzyszenie Współpraca Obieżyświat Rowerowo Kulinarium Galeria Prac Polecane strony ■ Zamość Kontakt

Słów kilka o naszym mieście

Zamość – miasto położone w południowej części Województwa Lubelskiego i w niedalekiej odległości od Roztocza. Zamość został założony przez Jana Zamoyskiego – kanclerz i hetmana wielkiego koronnego. Dnia 10 kwietnia 1580 roku został wydany akt lokacji miasta, zaś 12 czerwca tego samego roku akt został potwierdzony przez króla Stefana Batorego. Struktura organizacyjna miasta oparta została na prawie magdeburskim. Zamość zaprojektował włoski architekt Bernardo Morando, który zrealizował właśnie w ten sposób koncepcję renesansowego miasta idealnego. Miasto które zajęło powierzchnię 24 ha zostało wpisane w pięciobok. Zbudowano Ratusz, trzy bramy miejskie, pałac dla Jana Zamoyskiego i jego potomków, kamienice z podcieniami, kościoły i świątynie dla różnych wyznań, Akademię, drukarnię oraz szpital. Miasto najpiękniej rozkwitło w końcu szesnastego wieku i w wieku siedemnastym. Gród już z założenia miał być ważnym ośrodkiem handlowym – stąd trzy jarmarki rocznie, tygodniowe targi, ustanowienie prawa składu i zwolnienie z ceł mieszczan zamojskich na terenie kraju. Zamość stał się centrum naukowym gdy w 1594 roku otworzono tu Akademię Zamojską – trzecią po Krakowie i Wilnie szkołę wyższą. Już od początku istnienia Zamość zaczął wnosić swój wyjątkowy wkład w kulturę zarówno polską jak i europejską.

Z historii twierdzy i miasta

Miasto wybudowane w szczerym polu miało spełniać również funkcje obronne – dlatego już w pierwszych planach uwzględniono budowę wspaniałych fortyfikacji, które miały być zarówno funkcjonalne jak i nowoczesne. W roku 1648 miasto oblegali Kozacy a w 1656 Szwedzi z samym królem Karolem X Gustawem na czele, jednak twierdza w obu przypadkach obroniła się. W okresie Wojny Północnej w 1704 roku do miasta zostali wpuszczeni Szwedzi którzy je zajęli a kilka lat później w 1715 Zamość splądrowali Sasi. Podczas pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku miasto znalazło się w zaborze austriackim. W 1813 twierdzę oblegali Rosjanie przez 9 miesięcy. Obrońcy poddali się dopiero gdy znaleźli się w krytycznej sytuacji. Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku Zamość przeszedł pod panowanie Rosjan. W 1821 Zamoyscy sprzedali miasto Rosjanom w zamian za dobra ziemskie i co za tym stało się ono twierdzą rządową. Podczas powstania listopadowego Zamość dobrze przysłużył się powstańcom walczącym z rosyjskim zaborcą. Twierdza poddała się jako ostatnia w kraju gdy upadło powstanie. Mimo, że twierdzę gruntownie zmodernizowano w latach1821-31, w roku 1866 twierdzę zlikwidowano uznając ją za przestarzałą. Zniszczono większość fortyfikacji. Podczas Pierwszej Wojny Światowej miasto nie ucierpiało w czasie działań wojennych, które prowadzono poza jego granicami. W czasie okupacji hitlerowskiej, w okresie Drugiej Wojny Światowej miasto było świadkiem masowej eksterminacji Żydów, Polaków oraz jeńców radzieckich. Zamość wraz z Zamojszczyzną miały być całkowicie zgermanizowane. Niemcy nadali miastu nową nazwę –Himmlerstadt. Polaków zaczęto wysiedlać zaś na ich miejsce przyjeżdżali Niemcy z różnych stron Europy. Hitlerowcy napotykali silny opór tutejszych mieszkańców, a w ich obronie stanęły partyzanckie oddziały BCh i AK. W 1944 roku gdy zbliżała się Armia Czerwona Niemcy opuścili Zamojszczyznę. Po wojnie gdy ukształtował się PRL, w Zamościu zaczęto otwierać liczne zakłady przemysłowe, w których miejsca pracy znalazło wielu okolicznych mieszkańców. W latach 1975-1999 Zamość był stolicą Województwa Zamojskiego. Aktualnie są realizowane w mieście projekty oparte na funduszach unijnych, które sprawiają że nasze miasto pięknieje. W roku 2012 miasto obchodziło 20-tą zaszczytną rocznicę wpisania Zamościa na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Kilka ciekawostek

W Zamościu urodzili się: Icchak Perec: znany pisarz, twórca literatury jidysz, Róża Luksemburg- znana socjalistka oraz Marek Grechuta poeta i piosenkarz
Mieszkali tu poeci: Jan Kochanowski, Szymon Szymonowic, Kajetan Koźmian, Bolesław Leśmian oraz pisarz i patriota Stanisław Staszic.
Tu znajduje się najstarsza orkiestra w Polsce, dziś pod nazwą: Orkiestra Symfoniczna im. Karola Namysłowskiego powstała w 1881 roku
Hejnał z wieży ratuszowej grany jest w trzy strony świata. Ponoć skonfliktowany z Krakowem Jan Zamoyski zakazał grania na zachód czyli w jego stronę
Powstała tu pierwsza polska apteka o nazwie „Rektorska” w 1609 roku
Możemy pochwalić się jedynym na wschód od Wisły Ogrodem Zoologicznym im. Stefana Milera.
Tutaj na Rynku Wielkim powstała w 1994 roku „Amritha” – największy obraz na świecie. Obraz był wielkości ponad 17-tu tysięcy metrów kwadratowych. Wpisany został do Księgi Rekordów Guinnessa.
Twierdza Zamość nigdy nie została zdobyta szturmem przez obce wojsko.
Joanna Żubr jako pierwsza kobieta została odznaczona krzyżem Virtuti Militari za swe męstwo w czasie walki o Zamość 19 maja 1809 roku.
Podczas drugiej wojny światowej w podziemiach kościoła św. Katarzyny znajdował się słynny obraz Jana Matejki „Hołd Pruski”
Miasto założone przez Jana Zamoyskiego nadal jest rządzone przez Zamoyskiego- Marcina potomka rodu pieczętującego się herbem Jelita.
To tutaj według legendy miał być wystawiony po raz pierwszy tzw. stół szwedzki podczas oblężenia Zamościa w 1656 roku przez wojska szwedzkie pod dowództwem samego króla Karola X Gustawa.
W Zamościu zapoczątkowano tradycję malowania portretów trumiennych. Stało to się po śmierci Krystyny z Radziwiłłów Zamoyskiej, drugiej żony Jana Sariusza Zamoyskiego.
Ponad 3 tysiące ilustracji posiada BWA w Zamościu – jest to największy zbiór tego typu w Polsce

Pisząc powyższe informacje o Zamościu korzystałem z takiej Literatury: Kędziora Andrzej, Encyklopedia Miasta Zamościa, 2012 Kowalczyk Jerzy, Zamość-Przewodnik,1995 Wikipedia – hasło Zamość Zamość miasto idealne – darmowa, cienka broszurka wydana przez Zamojski Ośrodek Informacji Turystycznej – dostępna w różnych językach A co do „Ciekawostek” to skorzystałem z Informatora Turystycznego na rok 2011 „Zamość Miasto Idealne” wydanego przez ATUT Biuro Promocji, tekst: Anna Jawor.

Chciałbym w tym miejscu polecić kilka stron internetowych poświęconych miastu Zamość:
zamosc.pl
zamosconline.pl
zamosc.wonder.pl

Autor: Mariusz Blicharz.